Jak skutecznie uwolnić pieniądze z rachunku VAT? Praktyczny poradnik dla przedsiębiorców

Rachunek VAT od momentu wprowadzenia mechanizmu podzielonej płatności (MPP) stał się obowiązkowym elementem prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Choć zabezpiecza interesy fiskusa, dla przedsiębiorców często oznacza zamrożenie części środków, które mogłyby służyć bieżącemu finansowaniu firmy. Warto więc wiedzieć, jak odzyskać dostęp do pieniędzy zgromadzonych na tym koncie.

Czym jest rachunek VAT i do czego służy?

Rachunek VAT nie jest oddzielnym kontem, które przedsiębiorca sam zakłada. Tworzony jest automatycznie przez bank lub SKOK w momencie, gdy firma posiada rachunek rozliczeniowy w złotówkach.

Głównym celem rachunku VAT jest obsługa płatności w mechanizmie podzielonej płatności. Oznacza to, że część kwoty z faktury netto trafia na zwykłe konto firmowe, a kwota podatku VAT – właśnie na rachunek VAT.

Środki te można przeznaczyć m.in. na:

• zapłatę podatku VAT do urzędu skarbowego,
• uregulowanie PIT, CIT, należności celnych,
• rozliczenia z kontrahentami w ramach MPP.

Jak złożyć wniosek o uwolnienie środków z rachunku VAT?

Jeżeli na rachunku VAT zgromadzi się nadwyżka środków, której przedsiębiorca nie wykorzystuje, może wystąpić do urzędu skarbowego z wnioskiem o ich przelanie na rachunek rozliczeniowy.

👉 Wniosek składa się do właściwego naczelnika urzędu skarbowego:

• według miejsca zamieszkania – dla osób fizycznych,
• według siedziby – dla osób prawnych i spółek,
• do Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście – jeśli podatnik nie ma w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności.

We wniosku należy wskazać:

• numer rachunku VAT,
• numer rachunku docelowego,
• kwotę, która ma zostać przelana.

Urząd skarbowy ma 60 dni na wydanie postanowienia i przesłanie odpowiednich informacji do banku.

Kiedy urząd może odmówić wypłaty środków?

Choć zasadniczo każdy podatnik ma prawo wnioskować o przelanie pieniędzy z rachunku VAT, istnieją sytuacje, gdy urząd może odmówić. Odmowa nastąpi m.in. wtedy, gdy:

• przedsiębiorca ma zaległości podatkowe,
• istnieje obawa, że zobowiązania podatkowe nie zostaną wykonane (np. przy trwałych opóźnieniach w płatnościach),
• podatnik wyzbywa się majątku, co mogłoby utrudnić egzekucję.

Co ważne, jeżeli zaległości podatkowe zostały objęte decyzją o odroczeniu lub rozłożeniu na raty, urząd nie może odmówić zgody na uwolnienie środków.

Orzecznictwo i interpretacje – co warto wiedzieć?

• Ministerstwo Finansów wskazało, że jeżeli kwota zgromadzona na rachunku VAT przewyższa wysokość zaległości, urząd powinien wyrazić zgodę na przelanie nadwyżki.
• Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 12 września 2024 r. (C-709/22) potwierdził zgodność polskich przepisów o mechanizmie podzielonej płatności z prawem unijnym.

Najważniejsze podstawy prawne

• art. 108b ustawy o VAT,
• art. 67a Ordynacji podatkowej,
• art. 62b Prawa bankowego,
• Dyrektywa 2006/112/WE (art. 206, 273, 395).

FAQ – najczęściej zadawane pytania

1. Czy każdy przedsiębiorca może wnioskować o przelew środków z rachunku VAT?

Tak, każdy, kto posiada taki rachunek i środki na nim zgromadzone.

2. Jak długo trwa procedura uwolnienia pieniędzy z rachunku VAT?

Urząd skarbowy ma 60 dni na rozpatrzenie wniosku.

3. Czy mogę przeznaczyć środki z rachunku VAT na dowolne cele firmowe?

Nie, środki te można wykorzystać jedynie na określone należności podatkowe i płatności w ramach MPP.

4. Co zrobić, gdy urząd odmówi wypłaty środków?

Można wnieść zażalenie na postanowienie lub decyzję odmowną.

5. Czy nadwyżka środków ponad zaległości podatkowe może być wypłacona?

Tak, jeśli kwota zgromadzona na rachunku VAT przewyższa zobowiązania, nadwyżka powinna zostać przelana na rachunek firmowy.

6. Czy przepisy o rachunku VAT są zgodne z prawem unijnym?

Tak, potwierdził to Trybunał Sprawiedliwości UE w 2024 r.

Podsumowanie

Rachunek VAT, choć często bywa postrzegany jako „pułapka na płynność finansową”, nie oznacza trwałej blokady środków. Dzięki odpowiedniemu wnioskowi i znajomości procedur przedsiębiorca może odzyskać dostęp do zgromadzonych pieniędzy. Warto jednak pamiętać o warunkach stawianych przez urząd skarbowy i zadbać o brak zaległości podatkowych, aby proces przebiegł sprawnie.